Nowhere but faster
"Het is niet alsof ik in plan dat ik 1,5 uur lang scroll op TikTok of Instagram. Het gebeurt gewoon."
"In momenten dat ik niet weet hoe ik met andere mensen moet omgaan of als ik me ongemakkelijk voel, grijp ik naar mijn telefoon."
Dit zijn quotes van mensen de ik interviewde over hun telefoongebruik. Pijnlijk herkenbaar. Staat onze technologie die ons als maar meer laat doen en sneller laat leven, ons niet in de weg? Hoe komt het dat we op dit punt zijn, waarbij we menselijke interacties vervangen door technologische interacties en onszelf uren kunnen verliezen in iets wat we niet willen doen?
Kijk onderstaande video op vol scherm. Neem de tijd:
Hoe het begon
Sinds de 18de eeuw zijn wij bezig met versnelling, groei en innovatie. Het werd gezien als vooruitgang, want door economische groei konden we materiële schaarste oplossen, door snellere technologie konden we schaarste in tijd oplossen en door veranderingen in wetenschap en politiek konden we een vrijer leven krijgen (Davidson, 2015).
Echter zijn we ondanks de gegroeide welvaart vast blijven houden aan dit idee van meer en beter. De betere technologie zorgde voor digitalisering. Deze digitalisering zorgde voor meer toegang tot informatie en er ontstond een digitale economie. Omdat zoveel mensen zich in de digitale wereld bevinden is er een aandachtseconomie ontstaan:
Aandachtseconomie
"Economie of samenleving waarin het trekken en behouden van aandacht van consumenten of mensen in het algemeen centraal staat.”
Vaak betekent de welvaart van het ene goed, de ondergang van het andere goed. In onze informatierijke wereld is dat de ondergang van aandacht en focus (Williams, 2018).
In het Science Cafe van Tivoli werd tijdens de lezing over aandacht hoopvol verteld dat wij nog steeds evenveel aandacht hebben als vroeger en ons in principe even goed zouden moeten kunnen focussen, maar dat onze omgeving dit steeds moeilijker maakt.
Dit komt omdat er zo wordt gevochten om onze aandacht dat bedrijven en organisaties hun producten zo aantrekkelijk mogelijk maken. Dit doen zij door slim in te spelen op ons dopaminesysteem.
DOPAMINE en verslaving
Dopamine is een soort universele wisselkoers die bepaald hoe verslavend een ervaring kan zijn. Hoe meer dopamine er in het beloningssysteem van je hersenen zit, hoe verslavender de ervaring (Lembke, 2021).
De knapste koppen van bedrijven zoals Instagram en Meta maken hun applicaties zo verslavend mogelijk omdat zij geld verdienen met onze aandacht - hallo aandachtseconomie.
Het probleem is echter dat dopamine zich verhoudt als een soort plezier-pijn balans. Elke keer als de balans naar de plezier kant is gekanteld, wil het terug naar de pijn kant zodat het equilibrium wordt nagestreefd.
Dat niet alleen, herhaalde blootstelling aan eenzelfde plezierstimulus ervoor zorgt dat onze beginwaarden van dopamine veranderen waardoor we steeds meer van deze stimulus nodig hebben om de plezier ervan te ervaren.
We worden steeds gevoeliger voor pijn.
Dr. Anna Lembke (2021) stelt dat we in een Dopamine Nation leven. Het nastreven van dopamine highs wordt gestimuleerd. Meer van hetzelfde is beter - doe wat goed voelt! Ongelimiteerde groei!
Dit is een probleem omdat dopamine dus werkt als een plezier-pijn balans. Het is een paradox:
"het zoeken van plezier voor het plezier - hedonisme - leid tot het niet kunnen genieten van enig soort plezier - anhedonia."
Uit gesprekken die ik mijn leeftijdgenoten leek ik een verstoring van de plezier-pijn balans op te merken. Vrienden vertelden mij bijvoorbeeld dat ze liever niet alleen thuis zijn met hun gedachten en dus maar TikTok's gaan kijken. Vervolgens na een aantal TikTok's kunnen ze niet meer stoppen en zijn ze uren bezig terwijl het geen plezier meer geeft en ze zich daarna ontzettend ellendig voelen. Terwijl juist het ervaren van de pijn van alleen zijn, hun balans van plezier beter zou kunnen maken.
Een telefoon verstoort onze gedachtes en haalt ons uit het hier en nu wat enorme effecten heeft op onze gemoedstoestand. Uit onderzoek van Killingsworth en Gilbert (2010) blijkt namelijk dat mensen zich ongelukkig voelen wanneer ze denken aan dingen die niet in het hier en nu gebeuren zijn. Of zoals zij het noemen:
"A wandering mind is an unhappy mind."
Dat niet alleen zoals Williams in zijn boek Stand out of out Light (2018) stelt is dat het verstoren van onze aandacht ervoor zorgt dat we:
Niet doen wat we willen doen
Hoe vaak heb je wel niet gehad dat je iets op wou zoeken op je telefoon maar per ongeluk Whatsapp of Instagram opende?
Onze waarden veranderen;
Sommige mensen geven nu onbewust meer om het krijgen van meer subscribers ,views en likes in plaats van dat ze waardevolle interacties creëren, terwijl dit niet altijd hun eerste insteek was.
We niet weten wat we willen in het leven:
Stille momenten hebben we nodig om na te denken en te reflecteren. We reflecteren dan op wie we zijn, hoe we ons verhouden tot de wereld en nog veel meer.
Tijdens de interviews ontstond een interessante discussie:
Wie is nou verantwoordelijk voor ons telefoongebruik?
Zelf zie ik telefoongebruik als een soort roken – maar dan net iets minder schadelijk voor je fysieke gezondheid natuurlijk. Vroeger verkocht men sigaretten en werd het gepromoot voordat men wist hoe schadelijk het was. Er kwamen wetten zodat kinderen en jongeren niet meer mogen roken en steeds vaker worden roken op plekken verboden.
Echter net zoals sigaretten, ligt een groot deel van de verantwoordelijkheid ook bij ons zelf. De keuze wat je vaak doet, heb je gedeeltelijk ook zelf in de hand. Zoals Dandipani (2016) in zijn Tedtalk zegt:
"Dat wat je oefent, daar wordt je beter in."
Met mijn onderzoek ben ik erachter gekomen dat we inmiddels weten dat snel afgeleid zijn en een verstoorde dopaminebalans een grote invloed heeft op de welzijn en het functioneren van de maatschappij. Met mijn installatie laat ik zien welke effecten dit zijn.
Met “Nowhere but faster” wil ik laten zien dat we met ons huidige gedrag nergens heen gaan – en het zelfs voor onszelf en elkaar verpesten. Ik hoop dat het mensen aanzet om meer bezig te zijn met hun leven en dat we zo samen de wereld weer een stukje menselijker maken.
Meer lezen en leren over dit onderwerp?
Boeken:
Podcasts en links:
